Blog:
Wat is nu precies hypnose?
En wat gebeurd er in je brein wanneer we hypnotherapie toepassen?
Wanneer je deze vraag in een online zoekmachine stelt, kom je het volgende tegen.
“Hypnose is een kunstmatig opgewekte trance, gekenmerkt door verhoogde vatbaarheid voor suggestie. Hypnose wordt uitgevoerd door opgeleide hypnotiseurs, die een speciale procedure volgen om de geest van de behandelde persoon in een tranceachtige toestand te brengen. Het is een kunstmatig gecreëerde staat van bewustzijn waarin men ontspannen is en geconcentreerd op een bepaald onderwerp.”
Klinkt... technisch, toch? Alsof hypnose een soort abracadabra is. Maar niets is minder waar. Hypnose is juist iets natuurlijks, iets wat we dagelijks meemaken zonder dat we het doorhebben.
Denk maar eens aan het moment dat je in de auto stapte, naar huis reed en ineens voor je deur stond zonder dat je je de hele rit nog herinnert. Of als je zo verdiept bent in een boek of film, dat je de wereld om je heen even vergeet.
Je was er... en je was er niet…
Dat is hypnose. Een staat van focus, ontspanning én openheid. Geen trucje. Geen controleverlies. Maar een ingang naar de automatische processen van je brein, die meestal buiten beeld blijven.
In deze blog neem ik je stap voor stap mee in hoe dat precies werkt. Want wat gebeurt er dan precies wanneer je in hypnose bent? We kijken naar je brein als snelweg, hoe paden ontstaan, waarom sommige gewoontes blijven plakken, en hoe hypnotherapie als methode werkt om die diep ingesleten routes te veranderen. Geen abracadabra of hocus pocus, maar wel een verrassend logische manier waarop je brein werkt.
"Wat je vaak denkt, dat doe je.
Wat je vaak doet, dat wordt je gewoonte.
Wat je gewoonte is, dat wordt je leven."
Je was er… en je was er niet…
Je brein als snelweg: Waarom doe je wat je doet?
Stel je brein voor als een enorm netwerk van snelwegen, landweggetjes en kronkelpaadjes. Elke keer dat je iets denkt, voelt of doet, leg je een stukje van die route af. Hoe vaker je dezelfde gedachte hebt of hetzelfde gedrag vertoont, hoe duidelijker en sneller dat pad wordt. Je hersenen houden van efficiëntie, dus ze kiezen telkens weer de snelste weg. Ook als dat een weg is die je eigenlijk niet meer wilt nemen.
Vanuit neurowetenschappelijk perspectief noemen we dit neurale paden of neurale netwerken. Het zijn verbindingen tussen hersencellen (neuronen) die via elektrische en chemische signalen met elkaar communiceren. Hoe vaker een bepaalde gedachte of handeling zich herhaalt, hoe sterker en sneller die verbinding wordt. Dit proces heet neuroplasticiteit: het vermogen van het brein om zich aan te passen en te veranderen op basis van ervaringen. Het brein kiest bij herhaling als het ware de weg van de minste weerstand, alsof je steeds hetzelfde paadje door een grasveld loopt, tot er vanzelf een duidelijk uitgesleten route ontstaat.
Maar waarom werkt het eigenlijk zo? Hoe ontstaat die voorkeur voor herhaling?
Je brein heeft één belangrijkste taak: jou veilig houden. Niet gelukkig, niet succesvol, niet ontspannen, maar veilig. En dat bedoelt je brein niet emotioneel, maar puur praktisch. Veilig betekent voor het brein: overleven. En om te overleven, kiest het brein bij voorkeur voor situaties die voorspelbaar zijn. Wat bekend is, voelt veilig, simpelweg omdat het brein weet wat het kan verwachten. Zelfs als die situatie stressvol, beperkend of pijnlijk is.
Het klinkt misschien raar, maar het brein kiest liever voor de bekende ellende dan voor een onbekend avontuur. Want wat onbekend is, kan een risico vormen. Dat is de logica van je onderbewuste: het speelt liever op safe dan dat het iets nieuws aangaat waarvan het de uitkomst niet kent.
Dus stel, jij hebt in het verleden iets meegemaakt waardoor je bent gaan denken:
“Ik moet me aanpassen om geaccepteerd te worden” of “Ik mag geen fouten maken.”
Dan registreert je brein die gedachte als iets dat jou destijds heeft geholpen om pijn te vermijden of erbij te horen. Het ziet die gedachte als een overlevingsstrategie. Niet omdat het je klein wil houden, maar omdat het denkt: "Dit werkte toen, dus dit blijven we doen."
En hoe vaker je dat soort gedachten denkt of dat bijbehorende gedrag vertoont, hoe sterker die verbinding in je brein wordt. Je traint als het ware een interne snelweg in je hoofd. Je hoeft er niet meer over na te denken, het gebeurt automatisch. Zoals je zonder erbij na te denken je veters strikt of de weg naar huis rijdt.
Denk bijvoorbeeld aan overtuigingen als “Ik ben niet goed genoeg”, of patronen zoals jezelf altijd op de laatste plaats zetten, roken om te ontspannen, of voortdurend “ja” zeggen om conflicten te vermijden. In het begin was dit gedrag misschien een logische reactie op een bepaalde situatie. Maar na verloop van tijd is het uitgegroeid tot een vast patroon — een snelweg in je brein, compleet met bewegwijzering en vertrouwde afslagen.
Van toeval naar patroon: hoe gewoontes zich vastzetten.
Je brein is dol op patronen. Want patronen betekenen voorspelbaarheid en voorspelbaarheid betekent voor het brein, veiligheid. Het brein scant voortdurend je omgeving en je ervaringen: “Heb ik dit eerder meegemaakt? Hoe moet ik reageren? Wat is het snelste pad naar controle?” Uiteindelijk wil het brein alleen maar veiligheid voor jou.
We hebben allemaal wel eens dat gevoel: "Ik ga het anders doen deze keer" en dan gebeurt het weer. Je merkt dat iets vanzelf gebeurt, automatisch, ook als je niet bewust hebt gekozen voor die richting. Wanneer dit gebeurt, veranderd iets van toeval naar een patroon. In je brein is dat proces heel logisch, het creëert veiligheid.
1 keer is toeval, 2 keer is een dilemma, 3 keer is een patroon.
Als je iets voor de eerste keer doet, gaat je brein nog voorzichtig te werk. Het is als een wandeling dat je door het bos maakt: bij de eerste keer weet je nog niet precies waar je naartoe gaat, en het is nog niet duidelijk of het pad goed begaanbaar is. Maar na de tweede keer is er al meer vertrouwen. Je brein denkt dan: "Hé, dat werkte goed, misschien moet ik het weer doen." En vóór je het weet is het een herhaald patroon, een vaste route die je zonder nadenken aflegt. Omdat je het al vaker hebt gedaan, is het veilig. Daarom automatiseert je brein deze handeling.
Hoe vaker je een bepaald gedrag of gedachte herhaalt, hoe sterker de verbindingen in je brein worden. Denk aan het leren van een nieuwe vaardigheid, zoals fietsen. De eerste keer is wankel, de tweede keer gaat het iets makkelijker, en na een paar keer fietsen weet je precies wat je moet doen, zelfs zonder erbij na te denken. Zo werkt het ook bij je gewoonten, overtuigingen en gevoelens: ze worden steeds meer ingesleten in je brein, totdat ze automatisch worden.
Waarom kiest je brein liever voor veiligheid en voorspelbaarheid?
Omdat het simpelweg minder energie kost…
Je brein is maar 2% van je lichaamsgewicht, maar gebruikt ongeveer 20% van je totale energievoorraad. Dat maakt het een enorme energievreter. Om efficiënt te blijven werken, kiest het brein waar mogelijk voor de automatische piloot: bekende patronen, vaste routines, vertrouwde reacties.
Nieuwe dingen leren, keuzes maken of jezelf anders gedragen vraagt veel meer energie. Het brein moet dan bewuste afwegingen maken, risico’s inschatten en alternatieve scenario’s overwegen. Dat doet vooral het rationele deel van je brein (de prefrontale cortex), en die is gevoelig voor vermoeidheid. Denk maar aan hoe moeilijk het is om ’s avonds laat nog lastige beslissingen te nemen, dat kost gewoon te veel.
Daarom heeft je brein een voorkeur voor het bekende. Zelfs als dat bekende gedrag of die gedachte je eigenlijk belemmert. Het is energiezuinig, voorspelbaar, en dus ‘veilig’ in de ogen van je onderbewuste systeem.
Veiligheid in dit geval betekent niet: fijn. Het betekent: minimaal risico, minimaal energieverbruik. En dat verklaart waarom echte verandering vaak ongemakkelijk voelt in het begin: je brein moet nieuwe verbindingen aanleggen en dat kost meer moeite dan het volgen van de oude snelweg.
De automatische piloot: wie zit er eigenlijk aan het stuur?
Je staat op, pakt je telefoon, scrolt door je berichten, zet koffie, trekt je jas aan en voor je het weet zit je alweer halverwege je dag. Veel van wat je doet, denk je niet actief over na. Het gebeurt. Automatisch. En dat is geen fout in het systeem, dat is het systeem.
Zo’n 95% van wat je dagelijks doet, denkt en voelt, wordt aangestuurd door je onderbewuste. Het is alsof je op pad bent met een automatische piloot: er wordt gestuurd, versneld, afgeremd maar niet door je bewuste denken. Sterker nog, onderzoek laat zien dat je onbewuste al 0,7 seconde eerder reageert dan je bewuste brein. Tegen de tijd dat jij denkt “Zal ik dit doen?” is het besluit onbewust vaak al genomen.
Je onderbewuste is snel, efficiënt en gericht op herhaling. Het baseert zich op eerdere ervaringen, overtuigingen en ingesleten gewoontes. Het scant voortdurend je omgeving op signalen: “Heb ik dit eerder meegemaakt? Wat deed ik toen? Wat voelde veilig?” Nog vóór je beseft wat er gebeurt, zit je in een vertrouwd gedragspatroon, of het nu helpend is of niet.
Dat verklaart waarom inzicht of logisch nadenken vaak niet voldoende is om iets écht te veranderen. Je kunt rationeel begrijpen dat een angst onlogisch is, of dat je beter voor jezelf mag opkomen. Maar zolang die automatische piloot een andere koers volgt, blijf je op dezelfde route.
Met hypnotherapie kun je juist dát deel van je systeem bereiken: het stuk dat al 0,7 seconde voor je uit loopt. En daar begint de duurzame verandering.
Hypnose als sluiproute naar verandering.
Je onderbewuste reageert 0,7 seconde sneller dan je bewuste denken. Nog voordat jij kunt beredeneren wat je voelt of wat je gaat doen, is het onbewuste al begonnen. Dat verklaart waarom je ondanks al je inzichten, boeken, goede gesprekken en voornemens tóch steeds weer in hetzelfde patroon belandt. Want het bewuste brein snapt het wel, maar het onbewuste brein stuurt.
Je bewuste brein is als het topje van een ijsberg: slim, logisch en analyserend. Het kan reflecteren, plannen en besluiten nemen. Maar het onbewuste brein is het enorme deel onder water: daar liggen je reflexen, je opgeslagen ervaringen, je overtuigingen, je automatische reacties. En dat deel bepaalt grotendeels hoe je je voelt, hoe je denkt en wat je doet. Je kunt het vergelijken met een computer: het bewuste brein is het scherm, maar het onbewuste is het besturingssysteem. Dáár wordt de echte aansturing gedaan.
Verandering maken op het niveau van alleen je bewuste brein, is alsof je probeert een boom te snoeien terwijl de wortels blijven doorgroeien. Inzicht kan helpen, maar het verandert niets aan de onderliggende programmering. Daarvoor moet je naar de bron. Naar de wortels. En dat is precies waar hypnose zijn kracht laat zien.
Hypnose is geen truc, geen magie. Het is een natuurlijke staat van diepe focus en ontspanning, waarin je bewuste denken een stapje opzij doet en je toegang krijgt tot het onbewuste systeem dat alles aanstuurt. Een staat die je misschien al kent van dagdromen, autorijden op de automatische piloot of volledig opgaan in een activiteit maar nu met gerichte begeleiding, en met als doel: verandering van binnenuit.
In hypnotherapie gaan we niet in gesprek met het bewuste deel dat het ‘al lang snapt’, maar met het onbewuste deel dat nog vasthoudt aan een oude waarheid. Dáár, waar gedrag ontstaat, kan het herschreven worden. En omdat je brein dat 0,7 seconde voorsprong heeft op je denken, is dát de plek waar de echte transformatie begint.
Wat als het écht anders kan?
Soms is het genoeg om te voelen: "Tot hier en niet verder." Dat moment waarop iets in je systeem geen zin meer heeft in herhaling. Waarop je niet alleen wéét dat het anders moet, maar het in elke vezel van je lichaam voelt. Alsof je systeem zelf begint te roepen: "Nu is het genoeg."
En wanneer je dan ontdekt dat het niet ligt aan je karakter of je doorzettingsvermogen, maar aan een oud patroon in je brein… dan komt er ruimte. Niet om het buiten jezelf te leggen, maar juist om het eigenaarschap terug te pakken.
Om te zeggen: “Ik wil hier vanaf. Niet alleen met mijn hoofd, maar met alles in mij.”
Want verandering begint precies daar. Op het moment dat je besluit dat het tijd is. Dat je niet langer om de wortel heen wil werken, maar er recht naartoe. Niet vanuit controle, maar vanuit de bereidheid om écht te kijken en te herschrijven wat je ooit als waarheid bent gaan geloven.
Hypnose is daarbij geen magie, maar een methode om te bereiken waar je diep van binnen naar verlangt. Hypnose is een gereedschap om je systeem opnieuw in te richten. Niet omdat je het daardoor nóg beter begrijpt, maar omdat je brein iets anders gaat geloven, je geeft jezelf een reset met nieuwe overtuigingen die goed voelen.
Ben je er klaar voor om hardnekkige patronen te doorbreken? Dan nodig je graag uit om te ontdekken wat er mogelijk is wanneer je werkt met het deel van je brein waar verandering écht begint. Geen standaard praattherapie, maar een praktische en diepwerkende methode om oude overtuigingen en automatische patronen te herzien en te herschrijven, zonder die beperkende overtuigingen, gedachtes en emoties.
