Blog:
Voelen, in contact met jezelf
Voelen, het lijkt zo vanzelfsprekend, en toch is het voor veel mensen iets geworden waarvan ze denken dat ze het zijn kwijtgeraakt. Maar wat is dat eigenlijk: voelen?
Voelen is, bewust ervaren.
In de kern is voelen het bewust ervaren van wat er van binnen in je lichaam gebeurt. Zowel lichamelijk als emotioneel.
Voelen is eigenlijk een soort innerlijk registratie- en waarschuwingssysteem. Het werkt de hele dag door, vaak zonder dat je er bewust bij stilstaat. Je lichaam geeft signalen af, nog voordat je hoofd precies snapt wat er aan de hand is. Bijvoorbeeld die brok in je keel wanneer je jezelf niet op jouw manier kan/wil/durft uit te spreken. Of een gespannen buik wanneer je in een lastige situatie zit.
Ook kan je een warme sensatie in je borst voelen als je iets fijns ervaart. Je hartslag die versnelt, je ademhaling die verandert, je spieren die zich aanspannen. Deze lichamelijke reacties zijn niet zomaar ongemakken, ze vertellen je iets. Je lijf reageert vaak sneller dan je gedachten. Je lichaam voelt, en vervolgens ga je pas denken. Je onbewuste brein reageert immers 0,7 seconde sneller dan je bewuste brein. Nog voordat je kunt uitleggen waarom iets je raakt, heb je het eigenlijk al gevoeld. Wanneer je leert om die signalen te herkennen, ga je steeds beter begrijpen wat je nodig hebt, en wat er op dat moment echt speelt.
Het verschil tussen emoties en gevoelens.
Emoties zijn vaak de eerste reactie op iets wat je meemaakt, ze komen snel, zijn intens en meestal duidelijk te herkennen. Denk bijvoorbeeld aan schrik als iemand plots hard roept, boosheid als iemand je onterecht behandelt, blijdschap bij goed nieuws of verdriet na een teleurstelling. Ze zijn kortdurend en ontstaan automatisch, zonder dat je er controle over hebt.
Maar onder die emotie ligt vaak een diepere laag: het gevoel.
Gevoelens zijn de persoonlijke beleving van die emotie. iedereen ervaart ze anders. Gevoelens zijn vaak minder zichtbaar, maar wel intenser op de lange termijn. Ze kunnen dagen, weken of zelfs jaren doorwerken. Neem bijvoorbeeld de emotie ‘boosheid’. Dat is wat je aan de buitenkant ziet of ervaart. Maar daaronder zit misschien het gevoel van onrecht, teleurstelling of het niet gehoord worden. Bij de emotie ‘angst’ kan het gevoel liggen in een diep verlangen naar veiligheid, naar zekerheid, of het gevoel van kwetsbaarheid.
Gevoelens zijn subjectief, ze zijn voor iedereen anders, afhankelijk van je ervaringen, je verleden en je behoefte op dat moment. En het belangrijkste is: gevoelens leven niet alleen in je hoofd. Ze leven ook in je lichaam. Je merkt het aan een versnelde hartslag, een gespannen borst, brok in je keel, of een beklemmend gevoel in je buik. Je lichaam geeft signalen af die je vaak al iets vertellen voordat je het zelf doorhebt.
Je lichaam spreekt een taal die je als kind nog moeiteloos begreep, maar die je in de loop van je leven misschien een beetje bent kwijtgeraakt. Toch is die taal er nog steeds. En zodra je leert luisteren naar wat je lijf te vertellen heeft, kun je jouw emoties en gevoelens beter begrijpen, én beter voor jezelf zorgen.
"Voelen is begrijpen zonder uitleg.
Verbinden zonder woorden."
Voelen zonder woorden, dé taal waar je ooit begon.
Hoe communiceerde jij vroeger, toen je net geboren was? En hoe communiceerde je voordat je woorden had, voordat je begreep wat iets was of wat het betekende?
Als pasgeboren baby kon je nog niet praten, je had geen taal zoals je die nu kent. Maar dat betekende niet dat je niets begreep. Integendeel: je voelde alles. Je was volledig afgestemd op wat er in jou en om je heen gebeurde.
Je wist of iets goed voelde of niet. Je lijf vertelde je of je warm lag, of koud. Of je honger had of verzadigd was. Of er iemand dichtbij was die je kende, of juist niet. Die informatie kwam niet in gedachten of woorden binnen, maar in directe gewaarwording. In spanning of ontspanning. In huilen of tevredenheid. In rust of onrust. Jouw lichaam was je eerste vertaler. Zonder filter liet het merken wat er nodig was. Als het niet fijn voelde, huilde je. Als je jezelf ontspande, viel je in slaap. Wanneer je blij was, lachte je met heel je lijf. Je reageerde vanuit gevoel, instinctief, helder. Dat voelen was jouw allereerste manier van communiceren, met jezelf én met de wereld. Je wist wat je nodig had, zonder dat je het kon benoemen.
En toen kwamen de woorden. De jaren. De omgeving. De mensen die het goed bedoelden, maar die je leerden hoe het ‘hoorde’. Dat je je moest gedragen. Dat je moest ophouden met huilen. Dat je flink moest zijn. Misschien leerde je zelfs dat je gevoel lastig was. Of onhandig. En zo schoof dat heldere gevoel, jouw innerlijke stem, steeds verder naar de achtergrond. Niet omdat het verdween, maar omdat je leerde om er niet meer naar te luisteren.
Weet, dat het oorspronkelijke voelen, van toen je net geboren was, nog steeds ergens in jou zit. Het zit in je lijf. In hoe je adem verandert wanneer iets je raakt. In een brok in je keel, een gespannen buik, een warm gevoel in je borst. Je lichaam registreert nog altijd wat er gebeurt, van binnen en van buiten. Het weet het vaak al, lang voordat je hoofd begrijpt wat er aan de hand is. Voelen is nooit verdwenen, je bent het alleen een beetje kwijtgeraakt. Nu is het tijd om weer te voelen, te luisteren naar jouw innerlijke stem. Bewust ervaren van wat jouw lichaam jou te vertellen heeft. Stap voor stap en laag voor laag.
Van gevoelloos naar gevoelig.
Misschien heb je het idee dat je ‘niets meer voelt’. Dat je afgesloten bent van jezelf. Alsof er ergens onderweg iets is stilgevallen. Maar gevoelens verdwijnen niet, ze bedekken zichzelf. En dat doen ze niet zomaar. Het is een beschermingsmechanisme van je lichaam en je onbewuste systeem, bedoeld om je te helpen overleven in momenten waarop iets te groot, te overweldigend of te pijnlijk was om in zijn geheel te voelen.
Die gevoelens zijn dus niet weg, ze zijn weggestopt. Niet omdat jij dat per se wilde, maar omdat je systeem op dat moment besloot, dit is teveel. En zolang deze gevoelens niet alsnog de ruimte krijgen om gevoeld te worden, blijven ze zich op een andere manier uiten. Ze vinden een andere vorm, een andere ingang misschien wel. Want uiteindelijk zijn het allemaal signalen. Signalen van binnenuit, die jou iets proberen te vertellen.
Soms hoor je die signalen via je lichaam, in een vage maar aanhoudende spanning, in onverklaarbare vermoeidheid, in lichamelijke klachten zonder duidelijke oorzaak. Soms hoor je ze in je stemming, prikkelbaarheid, somberheid, of een gevoel van leegte dat je met geen woorden kunt uitleggen. En soms merk je het aan de manier waarop je reageert op situaties, alsof je jezelf onderweg ergens bent kwijtgeraakt.
Wat er werkelijk gebeurt, is dat je lijf je iets wil vertellen wat jij met je hoofd misschien liever niet wilt horen. Niet omdat je dat niet aankan, maar omdat je zo gewend bent geraakt aan doorgaan, aan sterk zijn en aan ‘het wel weer zelf oplossen’. Toch is die onrust, die spanning of dat terugkerende gevoel van ongemak geen fout in jouw systeem, het is een signaal van jouw binnenwereld die zegt, “Kijk naar mij.”
Gevoelens willen niet onderdrukt worden, ze willen erkend worden. Niet om je te overspoelen, maar om je richting te geven. Want pas als je weet wat er binnenin je speelt, kun je er ook echt iets mee doen. Dan ontstaat er ruimte. Voor helderheid. Voor verzachting. Voor herstel. Niet alles hoeft in één keer open te breken. Het begint vaak met een klein besluit: dat je niet langer wilt leven met een dichte, afgevlakte binnenwereld. Dat je nieuwsgierig wordt naar wat er nog meer leeft onder het oppervlak.
En ergens onderweg komt dan de vraag: wil ik zo doorgaan, of ben ik bereid om voorzichtig te gaan voelen wat daaronder ligt? Wil ik doorgaan op de automatische piloot, of verlang ik ernaar om mezelf weer echt te ontmoeten?
Gevoelloos / Overleven
Automatisch doorgaan
Altijd sterk ‘moeten’ zijn
Niet meer weten wat je nodig hebt
Lichamelijke spanningen of vage klachten
Je emoties negeren of wegdrukken
Voelen dat je ‘leeg’ bent
Aanpassen aan de buitenwereld
Controle houden uit angst
Altijd aanstaan
Bang zijn voor emoties
Het idee dat ‘er iets mis is met je’
Gevoelig / Leven
Bewust stilstaan bij wat je voelt
Durven kwetsbaar zijn
Herkennen van je behoeften
Luisteren naar de signalen van je lijf
Je gevoelens erkennen en toelaten
Ervaren van vreugde, verdriet en opluchting
Handelen vanuit je binnenwereld
Vertrouwen op wat je voelt
Keuzes maken die energie geven
Emoties zien als richtingaanwijzers
Begrijpen dat alles wat je voelt zinvol is
Gevoel is er, altijd.
Voordat je kon praten, denken of dingen uitleggen, kon je al voelen. Gevoel is namelijk niet iets wat je moet leren, het is er gewoon. Al vanaf het begin. Als baby ben je volledig afhankelijk van je lichaamssignalen. Je voelt honger, dorst, kou, warmte, pijn of nabijheid. Je weet nog niets over de wereld, maar je lijf vertelt je alles wat je moet weten. En daar reageer je op: door te huilen, te bewegen, stil te worden of juist contact te zoeken. Dat gevoel is direct, puur en zonder oordeel. Je voelt je fijn als je in warme armen ligt. Je voelt je onprettig wanneer je alleen bent of als er iets gebeurt dat je niet begrijpt. Je kunt dat nog niet benoemen, maar je zenuwstelsel slaat die ervaring wel op. Het lichaam leert via herhaling: dit voelt veilig, dit voelt spannend, dit voelt verwarrend.
Als peuter begint je brein zich verder te ontwikkelen. Je krijgt iets meer bewustzijn, je kunt kleine verbanden leggen, maar taal is nog beperkt. Je weet misschien wat “nee” betekent, maar je voelt vooral wat het met je doet. Je reikt bijvoorbeeld uit naar iets dat je interessant vindt, en ineens klinkt er een harde “Nee!”. Je lichaam schrikt. Je spieren spannen aan. Misschien sla je het op als iets wat je niet meer moet doen, of als iets dat je fout hebt gedaan. Dat zijn de eerste momentjes waarop gevoel en gedrag gekoppeld worden aan reacties van buitenaf. Je ervaart emoties als boosheid, verdriet of vreugde intens. Maar je weet nog niet wat ermee te doen. Je voelt iets in je buik of je borst, maar je mist de woorden om het uit te leggen. Dus je reageert fysiek met huilen, schreeuwen, stilvallen of juist heel druk worden.
In de kleuterfase komt er steeds meer taal bij. Je leert emoties een naam te geven, maar vaak pas nádat je ze hebt gevoeld. Je weet nu dat je verdrietig bent, of boos, maar begrijpt nog niet altijd waarom. De binnenwereld is nog sterk verbonden met het lichaam: een volle buik kan leiden tot onrust, een harde stem tot spanning in je schouders. Tegelijk begint het ontstaan van overtuigingen. Een kind dat steeds hoort “Doe niet zo druk” kan het gevoel ontwikkelen: ik ben te veel. Een kind dat vaak wordt overgeslagen, kan gaan geloven: ik ben niet belangrijk. Dat zijn geen bewuste gedachten, maar innerlijke conclusies die voortkomen uit hoe het kind zich gevoeld heeft in herhaalde situaties.
Wat je als kind meemaakte, wordt opgeslagen in je systeem, je lichaam. Zelfs als je het niet meer bewust herinnert. Veel volwassenen hebben geleerd om gevoel weg te stoppen of te negeren, maar dat betekent niet dat het verdwenen is. Het lichaam herinnert zich nog steeds hoe het was om spanning te voelen, of afwijzing, of veiligheid. En dat kun je weer gaan waarnemen, niet met je hoofd, maar via je lijf. Dat is wat we met hypnotherapie doen: terug naar die opgeslagen ervaringen, zodat je ze kunt voelen en begrijpen om ze vervolgens los te laten.
Misschien herken je het wel, dat je al een hele tijd vooral door gaat.
Alles regelen, voor anderen zorgen, sterk zijn. En ergens onderweg ben je jezelf een beetje kwijtgeraakt. Je hoofd draait overuren, je lijf voelt moe… En als iemand vraagt: “Hoe voel je je eigenlijk?” Dan weet je het niet zo goed. Dat is niet raar. Veel mensen hebben ooit geleerd om gevoelens weg te stoppen, omdat dat toen veiliger of makkelijker was. Maar je gevoel is niet verdwenen. Het ligt ergens onder de oppervlakte te wachten, wachten tot jij weer durft te luisteren.
Weer leren voelen betekent niet dat je overstroomt of alles tegelijk moet aankijken. Het betekent dat je stukje bij beetje weer contact maakt met jezelf. Met je grenzen. Je verlangens. Je behoeften.
Dat je niet langer alleen leeft vanuit je hoofd, maar ook vanuit je hart en je lijf. Je hoeft het niet in één keer te kunnen. Weet, dat wanneer je elke keer even stilstaat en voelt wat er in je leeft, je steeds weer iets van jezelf terug vindt. En dat is misschien wel het begin van echt thuiskomen in jezelf.
Voelen, in contact met jezelf.
Het klinkt misschien eenvoudig, maar in de praktijk is het soms best een zoektocht. Want wat is dat eigenlijk: jezelf? In een wereld die veel vraagt, waarin je al jong hebt geleerd je aan te passen, sterk te zijn of voor anderen te zorgen, is de verbinding met jezelf soms langzaam naar de achtergrond verdwenen. Jezelf zijn is dan niet meer iets vanzelfsprekends, maar iets wat je weer opnieuw mag gaan ontdekken.
Jezelf… dat ben jij, onder alle lagen die je hebt opgebouwd. Onder de rol van ouder, partner, collega, helper. Onder het moeten, het doorgaan, het presteren. Jezelf ben je op het moment dat je écht aanwezig bent bij wat er in jou leeft, ook als dat ongemakkelijk, pijnlijk of verwarrend is. Jezelf ben je wanneer je voelt: dit is wat ik nodig heb, dit raakt me, dit wil ik niet meer. Of, dit geeft me energie, dit klopt voor mij.
En dat contact met jezelf ontstaat niet in je hoofd, maar in je lijf. In je ademhaling. In je gevoel. Het is het moment waarop je stopt met pleasen of vluchten, en even stilstaat. Even zakt. Luistert. Niet naar de buitenwereld, maar naar binnen. Naar dat zachte stemmetje dat nooit helemaal is weggeweest, ook al leek het stil.
Weer leren voelen is dus niet alleen een kwestie van emoties herkennen. Het is jezelf stukje bij beetje terugvinden. Herinneren wie je bent, onder alles wat je bent gaan geloven. En hoe vaker je de tijd neemt om te voelen, hoe sterker dat contact wordt. Steeds vaker zul je merken: Dit ben ik. Niet omdat je dat bedacht hebt, maar omdat je het voelt.
En precies dát… is wat thuiskomen in jezelf betekent.
Van overleven naar leven.
Van gevoelloos naar gevoelig.
